ZAANDAM – Wie eenzaam is, voelt zich vaak buitengesloten. Men weet soms niet hoe aansluiting te vinden bij familie, de wijk of verenigingen. Actuele cijfers leren dat maar liefst 47 procent (Bron GGD-cijfers RIVM 2020) van de bevolking eenzaam is en elf procent is zelfs ernstig eenzaam. Dat is in Noord-Holland niet anders. “Vooral het gebrek aan zinvolle contacten speelt een rol”, zegt Marjo van Bergen, een van de tientallen geestelijk verzorgers van het Centrum voor Levensvragen (CvL) Noord-Holland.

Eenzaamheid vooral een probleem onder ouderen en alleenstaanden
Eenzaamheid is een probleem van alle leeftijden, maar speelt met name onder ouderen. In Noord-Holland voelt zo’n 66 procent van de 85-jarigen zich eenzaam. Van Bergen en haar collega’s worden vaak ingeschakeld door wijkverpleegkundigen en artsen wanneer zij merken dat ze onvoldoende tijd hebben om ernstig zieke mensen te helpen met vragen rond hun naderende levenseinde. Van Bergen: “Bij veel problemen zoals rouw, verlies of scheiding speelt eenzaamheid een rol. Corona interfereert met deze problematiek. De gevoelens van eenzaamheid bij bijvoorbeeld terminale patiënten of mensen die in de rouw zijn, worden in deze periode versterkt.”
Ook collegae geestelijk verzorgers Jos Timmerman en Jan Peter Versteege stuiten door corona vaak op eenzaamheid bij ouderen, vooral alleenstaanden. Van Bergen heeft de afgelopen jaren veel gesprekken gehouden met oudere alleenstaande vrouwen, die expliciet aandacht vroegen voor hun eenzaamheid na hun arbeidzame leven. “Ze merken dat de contacten met collega’s, vrienden en bekenden minder worden. Via het CvL vinden ze hun weg naar mij”, legt ze uit.

Combinatie van factoren
Eenzaamheid verhelpen is niet een kwestie van meer contact. De geestelijk verzorgers merken dat het vaak om een combinatie van factoren gaat. Timmerman: ”Ik denk aan gezondheidsproblemen en beperkt contact met familie maar soms spelen daarbij ook verstoorde relaties met anderen een rol en af en toe is sprake van psychische problematiek.”
Versteege probeert net als de collega’s Van Bergen en Timmerman samen met de cliënt te kijken of er een signaal mogelijk is naar familie, vrienden of bekenden, met wie het contact in het slob is geraakt. “Maar als mensen al te lang alleen zijn, is er niet altijd het verlangen om oude banden aan te halen”, zegt hij, “Het is wel goed dat er rond de Week tegen de Eenzaamheid begin oktober, aandacht aan eenzaamheid wordt besteed en er nieuwe manieren worden geprobeerd om mensen te verleiden de deur uit te gaan en elkaar te ontmoeten.”

Regionale initiatieven
Bij het ontbreken van sociale contacten kan het moeilijk zijn om eenzaamheid te doorbreken. De geestelijk verzorgers proberen op een laagdrempelige manier eenzame inwoners in hun omgeving te bereiken. Marjo van Bergen heeft de cursus ‘Zin in het leven na corona’ opgezet. “Een van de cursusbijeenkomsten gaat over afstand en nabijheid”, licht ze toe. “Je praat met elkaar over wie de belangrijke mensen in je leven waren vóór corona en welke alledaagse contacten je had toen de strenge lockdown nog moest beginnen.” In een serie van zes gesprekken gaat het ook over kwetsbaarheid, dagindeling en tijdsbesteding. Wie dit aanspreekt kan vragen aan het CvL of er plaats is in zo’n groep. Dat geldt ook voor buurthuizen of organisaties die aan willen haken.
Versteege en Van Bergen zijn beide als geestelijk verzorger aan ’t Praethuys verbonden in Alkmaar. In deze instelling worden vooral mensen opgevangen die hun verhaal over hun kanker kwijt willen. Bij de bezoekers speelt soms ook eenzaamheid een rol. Vooral als er geen partner is om bijkomende problematiek rond kanker te bespreken.
Timmerman is actief bij Team Sportservice in de gemeente Hollands Kroon. Hij loopt met wandelingen mee om zo meer bekendheid te geven aan het werk van het CvL. Mensen kunnen al lopende met hem gesprekken aanknopen over tal van onderwerpen, waaronder eenzaamheid.
In het noorden van de provincie begeleidt CvL-geestelijk verzorger Saskia Treu op verscheidene zaterdagen in het café 'LOFTenZO’ in Hoorn een Zingevingscafé. Wijkbewoners gaan met elkaar in gesprek over diverse zingevingsgerichte thema’s. De vrijdagen voor het Zingevingscafé is zij ook in wijkcentrum Kersenboogerd aanwezig om in gesprek te gaan over individuele verhalen.
Collega Jan den Haan leidt momenteel in Monnickendam een groep mensen die een partner of familielid aan kanker hebben verloren. Eenzaamheid ligt dan al snel op de loer. “Herkenning bij elkaar en erkenning van gevoelens laten meer grip ontstaan op de eigen gevoelens”, licht den Haan toe. “Via het herwinnen van een nieuw evenwicht kan het leven opnieuw vormgegeven worden.”

Verder zijn er nog tal van andere initiatieven om iets aan eenzaamheid te doen. Overal in de provincie zijn de afgelopen jaren gespreksgroepen ontstaan, waarin mensen praten over hun levensvragen en wensen.

Wie meer wil weten over een-op-een gesprekken met geestelijk verzorgers van het CvL of geïnteresseerd is in de genoemde groepsbijeenkomsten kan bellen naar het CvL NH (Noord-Holland en Zaanstreek-Waterland): 06-13956823 of mailen naar info@centrumlevensvragen.nl.