ZAANSTAD - De dreiging dat het Rijk vanaf 2026 de Nederlandse gemeenten jaarlijks € 3 miljard gaat korten zal ook Zaanstad hard raken. Dit blijkt uit de Voorjaarsnota 2024 die vandaag naar de gemeenteraad is gestuurd. Als Den Haag onverhoopt deze korting doorzet heeft Zaanstad vanaf 2026 jaarlijks een structureel miljoenentekort.


Wethouder financiën Stephanie Onclin: “gemeenten staan voor tal van maatschappelijke uitdagingen zoals de zorg voor kwetsbare jongeren en ouderen, aanpak van het enorme woningtekort, leefbaarheid en duurzaamheid. Als het Rijk de gemeenten structureel met miljarden gaat korten dan stagneert de woningbouw, verschralen lokale voorzieningen en komen leefbaarheid en veiligheid onder druk te staan. We moeten dan enorme tekorten oplossen, wat alleen lukt door lokale lasten flink te verhogen en tegelijkertijd hiervoor minder te doen. Bij ons en veel andere gemeenten is de rek er echt wel uit inmiddels”.

Jaarlijks stelt Zaanstad een voorjaarsnota op die bestaat uit twee delen. Dit zijn een voortgangsrapportage op het lopende jaar (2024) en de kaders voor het opstellen van de begroting voor de volgende jaren (2025-2028). Gezien de grote financiële onzekerheid en de tekorten die meerjarig ontstaan, legt het Zaanse College van B&W nu geen sluitend beeld voor de komende jaren neer. Voor 2025 lijkt Zaanstad nog wel te koersen op een sluitende begroting. Vanaf 2026 kan het tekort jaarlijks oplopen tot boven de 19 miljoen euro, afhankelijk van de keuzes die de rijksoverheid maakt.

Wethouder Stephanie Onclin hierover: “Afgelopen jaren hebben we zelf veel opgevangen met tijdelijke oplossingen, dat kan komende jaren echt niet meer. Dit maken we als college nu zichtbaar door geen sluitende meerjarenraming naar de raad te sturen. Het gaat vanaf nu echt om lastige keuzes. Die keuzes moeten bij de begroting samen met de raad gemaakt worden. Dit gaat immers de hele stad aan”.

Doordat veel van de gemeentelijke uitgaven langjarig vastliggen is het aantal opties om te bezuinigen beperkt. Slechts een klein deel van de begroting is flexibel. Een dreigend jaarlijks tekort van € 19 miljoen vanaf 2026 is dan ook niet op te lossen met makkelijke maatregelen of puur technische ingrepen. Het college vaart al financieel scherper aan de wind om daarmee een aantal van de knelpunten weg te werken. Een aantal knelpunten zal zeker blijven bestaan. Ook is nog niet duidelijk hoe hoog de jaarlijkse korting vanuit het Rijk daadwerkelijk zal zijn.

Zaanstad doet er in een lobby samen met de Nederlandse Vereniging voor Gemeenten alles aan om in Den Haag te pleiten voor meer geld. Dat is hard nodig, omdat de begrotingscijfers door de korting van het rijk voor de komende jaren een heel zorgelijk beeld laten zien. Stagnering van de woningbouw, flinke verschraling van lokale voorzieningen en verslechtering van leefbaarheid en veiligheid zullen een grote negatieve impact hebben op de snelgroeiende gemeente Zaanstad.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verwachte jaarlijkse Zaanse begrotingstekorten bij het uitblijven van compensatie vanuit de rijksoverheid.

Verwachte begrotingstekorten Zaanstad op basis voorjaarsnota *

2026 19,4

2027 16,8

2028 16,5

* In miljoenen euro’s