ZAANDAM - Voor sommigen is de gedachte aan het afschaffen van contant geld onverdraaglijk, anderen verlangen naar die dag. Feit is dat het betaalgedrag van Europeanen op zijn laatst sinds de digitalisering is veranderd. Dit kan worden geïllustreerd met een eenvoudig voorbeeld.

De gokindustrie breidt zich momenteel steeds meer uit naar het internet. Daarom worden de beste Nederlandse casino's met iDEAL vaak gezocht, omdat de creditcard niet overal het belangrijkste betaalmiddel is. In de digitale wereld zijn betaalproviders als iDEAL of PayPal favoriet.

Maar hoe ziet het er in Europa uit? Wie betaalt waarmee en waar is een afschaffing van contant geld het meest waarschijnlijk?

Een blik op ons eigen land - dit is de situatie in Nederland

Biljetten en munten zijn een zeldzaamheid geworden in dit land. Veel restauranthouders accepteren helemaal geen contant geld meer. Wie hier zijn parkeerkaartje met munten probeert te kopen, heeft vaak een probleem. Voor Nederlanders is de verandering welkom; betalen met een kaart in plaatselijke winkels wordt gezien als praktisch en handig. Een spannende vergelijking dringt zich op als we naar Duitsland kijken. Daar wordt nog steeds 77% van alle transacties met contant geld gedaan. In dit land is het nu elke derde betalingstransactie, met een dalende trend.

Op het gebied van e-commerce spelen creditcards over het algemeen een minder belangrijke rol. De pionier is de Nederlandse betaalprovider iDEAL, die een directe en veilige betaling via de eigen rekening mogelijk maakt. Het voordeel is dat de betaling direct wordt bevestigd en de aankoop dus als voltooid kan worden beschouwd. Met ongeveer 64% is de zogenaamde bankbetaling hier de absolute favoriet, betaalkaarten (prepaid etc.) staan op de tweede plaats met 13%.

Een kijkje bij de buren - zo betalen Duitsers

Met een grote e-commerce markt en als een van de meest relevante economieën in Europa is Duitsland digitaal goed gepositioneerd. Toch houden veel Duitsers stoïcijns vast aan contant geld. Bij virtuele betalingen domineren bankbetalingen en de betalingsprovider PayPal. De klassieke portemonnee is sterk vertegenwoordigd en vooral jongere generaties vertrouwen erop. De klassieke kaartbetaling heeft een marktaandeel van 16% voor online aankopen in Duitsland en ook de elektronische incasso is in trek.

Een directe vergelijking met Nederland laat echter zien dat bankbetalingen hier rond de 30% liggen en dus meer dan de helft lager zijn dan in Nederland. E-wallets hebben met 29% een groter aandeel dan in veel andere Europese landen en de verwachting is dat de groei zal doorzetten. Liefhebbers van contant geld in Duitsland vrezen een afschaffing, maar hebben daar tot nu toe nog geen last van gehad. Of het nu in restaurants of winkels is, er is bijna geen plek waar bankbiljetten en munten niet worden geaccepteerd.

Zweden als Scandinavische pionier voor cashloze transacties

In de Scandinavische landen is cashloos betalen over de hele linie ingeburgerd. Zweden wordt gedomineerd door Swish, een betaalapp die direct via de mobiele telefoon kan worden gebruikt. Het kan worden gebruikt voor e-commerce betalingen en P2P betalingen in de lokale detailhandel. Vergeleken met Duitsland en Nederland zijn bankbetalingen minder populair in Zweden, met slechts ongeveer 26% die er gebruik van maakt. Betaalkaarten zijn duidelijk belangrijker en ook e-wallets winnen aan populariteit.

Het belangrijkste element voor digitale betalingen in Zweden is het RIX-betalingssysteem. Hierbij zijn niet alleen de Riksbank, maar ook andere banken, het National Debt Office en tal van clearinginstellingen betrokken. In de toekomst is er een systeem voor interbancaire betalingen gepland onder auspiciën van RIX; tot nu toe domineert vooral Swish de markt en heeft het contant geld allang vervangen.

Frankrijk houdt van zijn kaarten, maar contant geld speelt ook nog steeds een rol

De Fransen zijn bijzonder dol op betaalmethodes die op kaarten gebaseerd zijn; meer dan 44% van alle aankopen op internet worden ermee betaald. De debetkaart wordt geprefereerd boven de creditcard; de laatste wordt nauwelijks gebruikt, vooral in de stationaire handel. Er is een opleving voor wallets, pioniers zijn de systemen Lydia en Paypal. In tegenstelling tot veel andere EU-landen hebben open banksystemen zich niet kunnen vestigen in Frankrijk. Gebrek aan gebruikerservaring wordt gezien als de meest waarschijnlijke reden hiervoor.

Contante betalingen zijn mogelijk tot een bepaalde limiet, maar een betaling van meer dan 1.000 euro in contanten is verboden. Deze regel wordt alleen versoepeld voor mensen die niet worden beschouwd als belastingbetalers van het land. In dat geval zijn betalingen tot 10.000 euro mogelijk. Het aandeel contante betalers neemt af, maar veel restaurants en cafés accepteren nog steeds biljetten en munten.

Italië met een groot bruto binnenlands product - contant geld is hier belangrijk

Samen met Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië is Italië een van de landen met het grootste bruto binnenlands product. Vergeleken met de andere landen is er echter een duidelijk verschil op het gebied van betaalmiddelen. Italianen houden nog meer dan Duitsers vast aan contant geld en betalen ongeveer 85% van alle transacties met biljetten. Voor online betalingen zijn systemen zoals MyBank (realtime overschrijvingen) en e-wallets het populairst.

In de portemonnee-sector is PayPal de belangrijkste speler voor Italianen; meer dan 80% van alle portemonneetransacties wordt via PayPal uitgevoerd. Minder sterk, maar nog steeds populair, is Satispay, een andere aanbieder van portemonnees die vooral in Noord-Italië wordt gebruikt.

Noorwegen - het kleine land met veel vooruitgang

Noorwegen is statistisch gezien een van de rijkste landen van Europa en ook hier zijn kaartbetalingen veel belangrijker dan contante transacties. De betalingssystemen van het land zijn modern en geavanceerd, waarbij het debetkaartsysteem BankAxept de hoofdrol speelt bij betalingen. Kaartbetalingen staan op de eerste plaats van de populairste betaalmethoden in Noorwegen, met meer dan 40% van de gebruikers. E-wallets worden steeds populairder, vooral onder jongere Noren, en er is ook een betaaldienst voor smartphones genaamd "Vipps". Deze was oorspronkelijk bedoeld voor P2P-transacties, maar wordt nu veel vaker gebruikt in de online handel.

Contant geld speelt een ondervertegenwoordigde rol in Noorwegen, op sommige plaatsen kan het niet meer worden gebruikt. Heel af en toe is het mogelijk om met euro's te betalen (toeristencentra), maar voornamelijk wordt alleen de Noorse kroon geaccepteerd.

Conclusie: betaalmethoden variëren in Europa, contante betalingen nemen sterk af

Nederland, Zweden en veel andere Scandinavische landen zijn pioniers als het gaat om het afschaffen van contant geld. Spanje, Italië en ook Duitsland houden daarentegen vast aan het populaire "cash" en hier neemt het aantal gebruikers slechts langzaam af. Als het tot een volledige afschaffing van contant geld komt, zal Nederland waarschijnlijk een van de eerste landen zijn die hiervoor acceptatie vindt onder de bevolki